KSIĄŻKA

Anatomia duszy. Figury wyobraźni i gry językowe [KSIĄŻKA]

Tematem książki jest paradoksalny status pojęcia duszy w kulturze współczesnej. Z jednej strony „dusza” to słowo będące przedmiotem kontestacji nauk empirycznych i niektórych nurtów filozoficznych, z drugiej – wciąż utrzymuje się i jest używane w języku potocznym. Ta właśnie konfrontacja potocznego myślenia i scjentystycznej ideologii stała się punktem wyjścia niniejszego studium.

Książka stara się odpowiedzieć na kilka pytań: jakim zmianom historycznym ulegały treść i zakres pojęcia duszy w kulturze zachodniej; jak i dlaczego doszło do transkrypcji „starej” mitologii duszy na nowoczesny „słownik”; co zajęło jej miejsce; jak to się dzieje, że „paradygmat mitologiczny”, mimo ataków empiryków jest w dalszym ciągu dość powszechnie podzielanym poglądem.

Przede wszystkim jednak książka dotyczy zjawiska określanego w literaturze naukowej mianem folk psychology (psychologia potoczna). Głównymi bohaterami tej rozprawy są właśnie przedstawiciele „potocznego stylu myślenia”. Prezentacja ich wypowiedzi wraz z komentarzami tworzy zasadniczy zrąb książki. Bliższej analizie został poddany język potocznej dyskusji na temat duszy. Autor śledzi konteksty znaczeniowe, w których to słowo się pojawia, przygląda się metaforyce przytaczanych sformułowań. Wydobywa na jaw niezwykłe bogactwo i złożoność pojęcia duszy w języku potocznym.


„Mamy oto do czynienia z książką pod każdym względem niezwykłą, gęstą dyskursywnie i wymagającą równie gęstej lektury, rozległej kompetencji i nieustannego skupienia. Au­tor nie daje czytelnikowi chwili wytchnienia, zaprasza bowiem do podążania w ślad za nim kolejnymi tropami (antropolo­gicznymi, językoznawczymi, filozoficznymi, literackimi), które konsekwentnie, choć nie zawsze wprost, wiodą ku oświetleniu tytułowego problemu statusu duszy we współczesnej nauce i kulturze symbolicznej".

Anatomię duszy przeczytałem niemal jednym tchem. Rozpra­wa skomponowana w sposób klasyczny, a zarazem oryginalnie i smakowicie. Rzecz napisana jest z rozmachem, zdradzająca ogromne oczytanie Autora, wielką kulturę humanistyczną i bardzo dobre połączenie warstwy erudycyjnej z żywą myślą ba­dawczą i czytelnym - niezwykle aktualnym - przesłaniem hu­manistycznym. Autor bardzo udatnie wpisuje się w naukowy i ogólnohumanistyczny dialog na temat tak obrosły mitologią i uprzedzeniami, sytuujący się między potoczną wiarą a scjentystycznym powątpiewaniem".