DVD
Zaczęło się w Polsce. Odrestaurowane dokumenty filmowe 1938-1946 [DVD]
Artykuł niedostępny
| Kategoria | Dokumentalne |
| Polska wersja językowa | polska produkcja |
| Opis |
"Zaczęło się w Polsce" to wydana z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej przez Narodowe Centrum Kultury oraz Filmotekę Narodową płyta zawierająca unikalne filmy dokumentalne z lat 1938-1946. Niepublikowane dotąd obrazy, zapisane na taśmie filmowej, przetrwały wojenną nawałnicę. Zostały pieczołowicie odrestaurowane i dziś są przejmującym świadectwem tamtych wydarzeń. Pierwsze wydawnictwo z serii Edycja Specjalna Filmoteki Narodowej powstało pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Materiały filmowe poprzedza słowo wstępne Profesora Władysława Bartoszewskiego. Rozpoczynająca płytę Warszawska niedziela (1938) oddaje atmosferę entuzjazmu i piękno międzywojennej stolicy, zaś słynne Kroniki Polskiej Agencji Telegraficznej (1938) prezentują przygotowania Polski do wojny. Obrazy te stanowią rejestrację świata, który wraz z 1 września 1939 roku bezpowrotnie przeminął. Kolejne dokumenty - Kronika oblężonej Warszawy oraz reportaż amerykańskiego dziennikarza Juliena Bryana pt. Oblężenie pokazują okupowaną stolicę w pierwszych tygodniach wojny. Całość zamyka Suita warszawska (1946) - zrealizowana przez Tadeusza Makarczyńskiego niezwykła impresja filmowa z muzyką Witolda Lutosławskiego, ukazująca zniszczoną i budzącą się do życia Warszawę.
DIGITALIZACJA I REKONSTRUKCJA MATERIAŁÓW FILMOWYCH WYDANYCH NA DVD ZACZĘŁO SIĘ W POLSCE
Materiały filmowe znajdujące się na płycie DVD pochodzą ze zbiorów Filmoteki Narodowej. Przetrwały wojnę i zachowały się na taśmach filmowych aceto 35 mm. Dziś należą do najcenniejszej części zbiorów - kolekcji filmów przedwojennych. Tego typu materiały archiwalne wymagają szczególnego sposobu przechowywania, zabezpieczania i konserwacji. Aby w pełni oddać piękno obrazu należy poddać je procesowi restauracji. Prace związane z rekonstrukcją rozpoczynają się od manualnej konserwacji zniszczonej taśmy filmowej. Następnie identyfikuje się istniejące uszkodzenia w obrazie oraz w samym nośniku (ubytki emulsji, głębokie rysy w podłożu, dropy, wadliwe sklejki, ubytki obrazu, niestabilność obrazu). Na tym etapie należy umiejętnie odróżnić zniekształcenia które są specyfiką obrazu od faktycznych uszkodzeń spowodowanych np. eksploatacją (wyświetlaniem) taśmy. Tą czynność można wykonać jedynie po procesie digitalizacji czyli zeskanowania obrazu z taśmy filmowej na nośniki cyfrowe.
W 2008 w Filmotece Narodowej powstał specjalny Zespól Restauracji Taśmy Filmowej, którego celem jest systematyczna digitalizacja i rekonstrukcja najstarszych zabytków polskiej kinematografii. Wykorzystując doświadczenie i technologie firmy CMC Filmoteka Narodowa wdraża oprogramowanie DIAMANT austriackiej firmy HS-ART. Ten specjalistyczny program, został opracowany na potrzeby światowych filmotek do rekonstrukcji najtrudniejszych materiałów archiwalnych. Filmy wydane na płycie DVD zostały poddany rekonstrukcji cyfrowej w dwóch etapach. Pierwszy proces polegał na automatycznej stabilizacji i redukcji drobnych uszkodzeń oraz rys pionowych. Drugi szczególnie trudny i czasochłonny etap opierał się na precyzyjnej analizie i rekonstrukcji uszkodzeń stanowiących nieregularne ubytki obrazu (pęknięcia klatek filmowych, sklejki, grube rysy, zniszczone pojedynczych klatki i sekwencje klatek). Praca ta była wykonywana manualnie. Zespół specjalistów klatka po klatce usuwał poszczególne zanieczyszczenia i zniekształcenia obrazu. W efekcie wszystkie materiały prezentowane na DVD zostały zrekonstruowane, a różnice w finalnym efekcie są uzależnione o stopnia zniszczenia materiału wyjściowego (taśmy filmowej). Warszawska niedziela, Polska 1938, 7:30' Warszawska Niedziela, obok takich tytułów jak: Obrazki z życia codziennego Warszawy (1932), Pięć miast. Dzień w Warszawie (1938), Warszawa dawna i dzisiejsza (1934), Warschau (Niemcy 1936), jest jednym z nielicznych zachowanych materiałów filmowych przedstawiających przedwojenną stolicę. Warstwę wizualną filmu tworzą obyczajowe sceny zarejestrowane w czasie jednej z letnich niedziel 1938 roku oraz obrazy architektury miejskiej. W pierwszych ujęciach podziwiamy Powiśle - widok mostu Kierbedzia i średnicowego mostu kolejowego. Następnie kościoły - Św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu i Św. Aleksandra na Placu Trzech Krzyży tuż po niedzielnym nabożeństwie. Przenosimy się na nadwiślańskie nabrzeże z przystania rzeczną, skąd rozentuzjazmowania warszawiacy udają się w rejs parostatkiem. W oddali, na przeciwległym brzegu rzeki, widać Katedrę Praską. W cieniu mostu Poniatowskiego plażowicze szukają wytchnienia od miejskiego zgiełku. Następnie przenosimy się w okolice Łazienek Królewskich. Wzdłuż alej Ujazdowskich docieramy do Placu Trzech Krzyży i dalej, mijając znacznie bardziej już gwarny Nowy Świat, docieramy do serca stolicy. U zbiegu Alej Jerozolimskich i Marszałkowskiej, w okolicy Dworca Wiedeńskiego, tętni życie miejskie. Kolejne sekwencje filmu przedstawiają ogród zoologiczny, skąd trafiamy na Mazowiecką, gdzie w znanej kawiarni "Ziemiańska" szykowne damy i eleganccy panowie zażywają wielkomiejskich rozrywek. Zabawa, zgoła odmienna, wre też w wesołym miasteczku. Niedziela warszawska wraz z zapadnięciem zmroku kończy się na Placu Teatralnym. W zwanej wówczas "Paryżem północy", rozświetlonej tysiącem neonów warszawskiej metropolii zaczyna się życie nocne. Nic nie zapowiada nadejścia, mającej zaburzyć ten naturalny rytm miasta, wojennej nawałnicy. Gotowość bojowa Polski przedwrześniowej, Polska 1939, 7:00' Odnaleziony po wojnie w archiwum niemieckim propagandowy film wojskowy zrealizowała w roku 1939 Polska Agencja Telegraficzna - PAT. Materiał filmowy pokazuje stan przygotowań do obrony kraju na wypadek wojny. Uwagę zwracają z dumą prezentowane siły zbrojne oraz dopełniająca podniosłą atmosferę muzyka. Podziwiamy marynarkę wojenną (m.in. niszczyciel ORP "Błyskawica", łódź podwodną ORP "Wilk"), lekkie czołgi 7TP oraz szarżę ułańską. Całość opatrzona jest propagandową narracją lektora. W wygłaszanym komunikacie pojawiają się hasła gloryfikujące narodowe siły zbrojne: "armia polska jest na ustach całego świata" czy "wspaniała i bohaterska armia polska jest silna i gotowa". W scenie ucieczki ludności cywilnej do schronu znacząca rolę odgrywają elementy dźwiękowe - przejmujące odgłosy syren, nadciągających samolotów, szczęk karabinów maszynowych czy świst bomb. W filmie wróg nie został określony, jednak kontekst historyczny w sposób jednoznaczny wskazuje na nazistowskie Niemcy. Fragmenty kroniki Polskiej Agencji Telegraficznej, Polska 1939, 1:37' Produkcja: Biuro Filmowe Polskiej Agencji Telegraficznej w Warszawie Polska Agencja Telegraficzna - w skrócie PAT - została założona w październiku 1918 roku i niebawem stała się rządową agencja prasową. Z początku zajmowała się wydawaniem, zarówno w Polsce, jak i na świecie, biuletynów o wydarzeniach politycznych, gospodarczych, kulturalnych i sportowych. W roku 1927 Agencja zainicjowała swą działalność na polu filmowym. Przy udziale zagranicznych korespondentów rozpoczęła produkcję cotygodniowej kroniki filmowej. Opatrzona charakterystycznym sygnałem dźwiękowym, miała formę dziesięciominutowego przeglądu wydarzeń z komentarzem lektora. Wyświetlana przed seansami kinowymi, propagowała tematyką wojskowo-patriotyczną, jak również nowości z kraju i ze świata. Do wybuchu II wojny światowej PAT zrealizowała około 600 dziesięciominutowych odcinków. Wskutek zniszczeń wojennych w przeważającej części zostały bezpowrotnie utracone. Do dziś w zbiorach Filmoteki Narodowej zachowało się zaledwie 113 wydań. W prezentowanych przez wydawnictwo fragmentach kroniki PAT z 1939 roku na pierwszy plan wysuwają się hasła: "Dziś książka - jutro karabin", "Ojczyzna cię wzywa". Pierwsze odnosi się do zorganizowanej przez Legię Akademicką (ochotniczą formację wojskowa młodzieży studenckiej) zbiórki pomocy szkolnych dla rodaków na Wschodzie, drugie zaś do aktywizowania kobiet w służbie ojczyźnie. Kronika oblężonej Warszawy, Polska 1939, 9:24' Zdjęcia: Roman Banach, Jerzy Gabryelski, Henryk Vlassak, Jerzy Zarzycki i inni. Kierownik produkcji: Mieczysław Krawicz, Aleksander Świdwiński Niemy materiał filmowy z Kroniki oblężonej Warszawy jest dziełem operatorów tzw. "ekipy Starzyńskiego". Przedstawione fragmentarycznie obrazy zbombardowanej Warszawy, m.in. zrujnowane ulice Starego Miasta, płonący Zamek Królewski, ciała przechodniów na trotuarze, zostały zarejestrowane we wrześniu 1939 roku z myślą o późniejszym montażu? W pierwszych dniach września1939 roku Warszawę opuściła większość urzędów centralnych, w tym także Polska Agencja Telegraficzna (PAT). To właśnie w niej upatrywano szansę na filmowe utrwalenie działań wojennych, udokumentowanie obrony stolicy. W tej sytuacji koniecznym stało się powołanie zespołu filmowego, który na bieżąco rejestrowałby i archiwizował materiał z oblężonej Warszawy. Filmowcy potrzebowali jednak wsparcia ze strony państwa. Otrzymali je od prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego. W skład ekipy weszli znani twórcy przedwojennego kina, m.in. reżyserzy: Mieczysław Krawicz, Juliusz Garden, Jerzy Zarzycki, Jerzy Gabryelski, operatorzy: Stanisław Lipiński, Aleksander Świdwiński i inni. Filmowcy z "ekipy Starzyńskiego", uzbrojeni w kamery reporterskie 35 mm marki "Debrie", dokumentowali głównie wydarzenia z lewobrzeżnej części Warszawy. Prawdopodobnie zrealizowali między 5 a 8 tysięcy metrów materiałów filmowych. Większość taśm zaginęła lub została zniszczona, ale część udało się ocalić. Wywiezione z Polski za przełomie 1939 i 1940 roku dotarły do Francji, a następnie do stanów Zjednoczonych. Natomiast w roku 1961 na Terenia starego Miasta w Warszawie przypadkiem odkopano jedno z pudeł zawierające taśmę filmowa. Był to właśnie materiał nazwany później Kroniką oblężonej Warszawy. Oblężenie, USA 1940, 9:23' Zdjęcia, scenariusz i reżyseria: Julien Bryan Montaż: Frederic Ullman Jr, Frank Donovan Produkcja: RKO Pathe W sierpniu 1939 roku, przeczuwając nieuchronnie zbliżający się wybuch wojny, amerykańskie dziennikarz Julien Bryan postanowił za wszelka cenę dostać się do Warszawy, aby tam na żywo rejestrować przebieg wydarzeń. Traf chciał, że opuścił Szwajcarię w nocy z 31 sierpnia na 1 września, a więc w momencie, w którym rozpoczęły się działania militarne przeciwko Polsce. Do Warszawy dostał się 7 września. Na miejscu zwrócił się z prośbą o zgodę na filmowanie do Cywilnego Komisarza Obrony Warszawy - Stefana Starzyńskiego, który przydzielił mu tłumacza w osobie Stefana Radlińskiego. Julien Bryan przez dwa tygodnie dokumentował oblężoną Warszawę. To, co najbardziej go interesowało, co stało się zarazem tematem filmu, to sytuacja ludności cywilnej w atakowanym mieście. Bryan zarejestrował na taśmie filmowej całkowity brak zasad niemieckiego agresora w prowadzeniu bombardowań. Celem niemieckiego lotnictwa były obiekty cywilne - kościoły, szpitale, domy mieszkalne. 21 września 1339 roku, Bryan wraz z członkami korpusu dyplomatycznego opuścił krwawiącą stolicę. Materiał filmowy w postaci negatywów ukrył w bagażu dyplomatycznym. 4 października bezpiecznie wrócił do Stanów Zjednoczonych. Dzień później w prasie amerykańskiej pojawiły się pierwsze zdjęcia z okupowanej stolicy Polski. Premiera filmu odbyła się w Stanach Zjednoczonych na początku 1940 roku. W chwili, gdy dokument Bryana powstał, był jedynym świadectwem polskiego stanowiska w czasie obrony 1939 roku. W obliczu produkowanych masowo propagandowych filmów niemieckich z kampanii wrześniowej, pokazywanych niemal na całym świecie, film Juliana Bryana był cichym głosem sprzeciwu upadającego kraju, który po dwudziestu latach wolności znów miał dostać się do niewoli. Suita warszawska, Polska 1946, 18:26' Realizacja: Tadeusz Makarczyński Scenariusz: Tadeusz Makarczyński Zdjęcia: Adolf Forbert, Władysław Forbert Muzyka: Witold Lutosławski Montaż: Wacław Kaźmierczak (nie występuje w czołówce) Produkcja: Przedsiębiorstwo Państwowe Film Polski Suita Warszawska w poetycki sposób pokazuje okaleczoną, wyniszczoną wojną Warszawę - upadłe miasto, które powoli budzi się do życia. Utwór chwalono za walory wizualne. Pisano o "wyrafinowanym pięknie zdjęć", o "sugestywnej wizji plastycznej". W pierwszej części filmu pt. Klęska odczuć można żałobny charakter ponurych obrazów zniszczonego miasta. Jednakże już w następnych częściach - Powrót do życia i Wiosna warszawska, reżyser pokazuje jak na zgliszczach starego świata odradza się nowe życie. Suita odwzorowuje w swej budowie utwór muzyczny Witolda Lutosławskiego. Każda z trzech części odpowiada określonej partii muzycznej - Klęska - adagio (tempo wolne), Powrót do życia - andante (tempo umiarkowane), Wiosna warszawska - allegro (tempo szybkie). Do nakręcenia filmu o Warszawie zainspirowała Makarczyńskiego Ballada f-moll (1945), zrealizowana przez kompozytora Andrzeja Panufnika. Ta dziesięciominutowa etiuda zawiera pochodzące z przedwojennego albumu fotografie stolicy oraz ruchome obrazy ruin, utrwalone przez fotografa, dokumentalistę i operatora kronik - Adolfa Norberta. Wraz z towarzyszącą filmowi ballaą Fryderyka Chopina tworzą one tragiczną wymowę utworu. Suita Warszawska, mimo niewątpliwych wartości artystycznych, nie została pokazana ówczesnej publiczności. Zaprezentowany w filmie powrót do życia po dramatyzmie wojny nie mógł podobać się władzy, gdyż pokazany został jako spontaniczny zryw ludności bez uwzględnienia roli partii. Mimo to film zyskał międzynarodową sławę. Pokazywano go na wszystkich kontynentach, włącznie ze specjalnym pokazem w Białym Domu dla prezydenta Trumana i na festiwalu w Cannes w roku 1946. |
| EAN | |
| Dział | DVD |
| Dodatki |
|
| Region DVD | 2 |
| Opakowanie | digipack (prostokąt) |
| Liczba nośników | [1xDVD] |
Dokumentalne
Filmy DVD