KSIĄŻKA

Zapiski psychopaty - Wieniedikt Jerofiejew [KSIĄŻKA]

Pierwsze w Polsce wydanie legendarnych i przez wiele lat uznanych za zaginione Zapisków psychopaty Wienedikta Jerofiejewa.

Zapiski psychopaty Jerofiejewa pokazują jak żyć się nie da, mimo że trzeba, mimo że tak bardzo się pragnie.

Wienedikt Jerofiejew zbuntowany, niezależny, samotny i bezkompromisowy - legendarny outsider, który własnym życiem poświadczał autentyczność swojego literackiego przekazu. Pisał tak jak żył, żył tak jak pisał. Odważnie, szczerze i prawdziwie. Nic więc dziwnego, że jego legenda z roku na rok rośnie, a jego nazwisko wymienia się wśród największych rosyjskich pisarzy. Bo Jerofiejew będąc jednocześnie kontynuatorem i spadkobiercą rosyjskiego realizmu stworzył indywidualny, charakterystyczny i rozpoznawalny styl, który w późniejszych latach doczekał się wielu kontynuatorów.

Tym bardziej, iż Jerofiejew tworzył w podłych czasach i w podłym miejscu. Każdy, kto zna Mistrza i Małgorzatę Bułhakowa wie, czym była Rosja radziecka, czym była literatura w państwie sowieckim. A jednak mimo ogólnego zniewolenia Jerofiejew, stojąc z boku, pozostał wolny i niezależny. Ale cena, jaką zapłacił za swą wolność, była bardzo wysoka.

Zapiski psychopaty boleśnie tę cenę unaoczniają. Niewielkie, niedawno odnalezione (jak twierdził Bułhakow: rękopisy nigdy nie giną) i ujawnione kilka lat temu, są zdumiewająco dojrzałym ?głosem wewnętrznym? młodego, wówczas osiemnastoletniego dobrze zapowiadającego się literata. ?Głosem? będącym rodzajem dziennika, pamiętnika lub notatnika... choć w gruncie rzeczy żadne z tych określeń nie oddaje ostatecznego sensu dzieła.

Bo w Zapiskach... odnajdujemy zarówno przemyślenia, wspomnienia czy ulubione cytaty Jerofiejewa jak i dyskusje prowadzone w gronie przyjaciół i znajomych. Mimo młodego wieku autora, rozpoznajemy już charakterystyczny jerofiejewowski styl, liczne motywy i tematy, które pojawią się w jego późniejszej twórczości.

Ale nie to stanowi o sile dzieła. Zapiski... to przede wszystkim wstrząsający opis mentalności czy też głęboko ukrytej świadomości ?człowieka radzieckiego?. Opis, jaki nigdy wcześniej nie pojawił się w rosyjskiej literaturze. Opowieść o udręce człowieka - wrażliwej jednostki - wciągniętego w wiry okrutnej i nieczułej historii. Chłodna, rzeczowa, zdystansowana, świadoma wszelkich ograniczeń i pozbawiona złudzeń. Bezkompromisowa i bardzo bolesna, choć wolna od niepotrzebnej martyrologii i brutalności.

Zapiski psychopaty ujawniają to, co niepojęte, nieznane i nierozpoznawalne. Pokazują jak przyszło żyć, marzyć i wierzyć (bądź nie wierzyć) w czasach totalnego zniewolenia, w czasach bez jakiejkolwiek nadziei. Jak żyć nie można, jak żyć się nie da, mimo że trzeba, mimo że tak bardzo się pragnie. To proza skrajnie pesymistyczna, ale bynajmniej nie histeryczna, silnie egzystencjalna, wyjątkowo prawdziwa i szczera, która pokazuje jak istnieć w sytuacji, gdy nie ma żadnego wyboru, gdy cały otaczający świat wydaje się koszmarem, a jedynym normalnym człowiekiem on sam - psychopata jak o sobie czule pisał.